Chỉ cao 1m40, nặng 37kg nhưng Lê Thị Tuyết có nghị lực phi thường để đoạt HCB SEA Games 32 và là tương lai của marathon Việt Nam. Nữ VĐV quê Phú Yên đã trải qua tuổi thơ cơ hàn với kỷ niệm là những lần di tản khi lũ lên đến nóc nhà.
Lũ về ngập nhà và cái duyên đến với đường chạy dài
Lê Thị Tuyết sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo thuộc xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa (Phú Yên). Nhà cô nằm dọc trên sông Đào. Một ngôi nhà cấp 4 tuềnh toàng. Nơi đây, hễ cứ lũ về là ngập cả một vùng.
Tuyết nhỏ thó, có hoàn cảnh xuất thân khá đặc biệt.
Thế là, trong vùng, bất cứ nhà nào cũng có thuyền để di tản mỗi khi con nước dâng cao. Tuyết vốn bẽn lẽn, rụt rè khi tiếp xúc. Cô chỉ chực nhớ lại: “Hồi nhỏ, cứ mỗi khi lũ lên, nhà tôi cấp 4 nên bị ngập sâu. Cả nhà gồm 5 người phải di tản trên con ghe (thuyền)”.
Nhà Tuyết có 5 người, cô là út. Bố mẹ đều làm nông. Hai chị đã vào Tp. HCM lập nghiệp, làm công nhân. Cuộc sống khó khăn bám riết gia đình. Theo HLV Nguyễn Tuấn Anh, người trực tiếp huấn luyện Tuyết ở Trung tâm Huấn luyện thể thao Quốc gia Đà Nẵng, mẹ của Tuyết còn gầy hơn cả con gái. Ông trực tiếp đến nhà lúc Tuyết mới đến với marathon mô tả: “Ngôi nhà chỉ có một khu vực lợp bằng tôn để tiếp khách cho tử tế”.
Gia cảnh khó khăn nên từ bé, Tuyết bám theo bố mẹ trên những cánh đồng, qua những con sông. Cô ít có tuổi thơ cùng chúng bạn đồng trang lứa. Nhỏ thó nhưng Tuyết được trời phú cho thể trạng, sức khỏe.
Chỉ cao 1m40, nặng 37kg nhưng cô gái quê Phú Yên được trời phú cho tố chất của một VĐV chạy dài.Tuyết có sự vượt trội so với các đồng đội.
Cô kể với giọng run run: “Khi học ở trường, mỗi khi đến giải, các thầy chọn đi, tôi mới tập còn hằng ngày, tôi không tập luyện gì với các cự ly chạy”. Tuyết cứ chạy và cô không biết vì sao mình lại chạy tốt. Hễ tham gia các giải cho trường là Tuyết có giải. Đến năm lớp 8, cô được chọn đi thi ở tỉnh rồi vào thẳng trung tâm.
Lúc này, gia đình phản đối để cô theo nghiệp thể thao. Tuyết nhớ lại: “Bố mẹ không cho đi vì xa nhà, người lại nhỏ, thấy xót cho con”. Nhưng rồi, các thầy ở Trung tâm Huấn luyện Thi đấu TDTT Phú Yên đã thuyết phục thành công. Từ đó, Tuyết bắt đầu bén duyên với nghiệp chạy.
Năm 2019, Lê Thị Tuyết tham dự giải vô địch các lứa tuổi trẻ toàn quốc ở An Giang. Trong vai trò tuyển trạch, HLV Nguyễn Tuấn Anh thấy Tuyết về nhất nội dung 3.000m nữ. Đập vào mắt ông, đó là cô gái “có khả năng hồi phục tốt, sự quyết đoán, dẫn luôn một mạch về đích”.
Thế là, ông đặt vấn đề với HLV địa phương rồi gọi lên tuyển trẻ quốc gia. Lúc đó, cô mới 15 tuổi, chưa đủ tuổi thi đấu cự ly dài, mà chỉ thi đấu ở cự ly dài nhất cũng chỉ 5km. Nhưng, ông Tuấn Anh quả quyết: “Trời phú cho Tuyết tố chất của VĐV chạy dài, khó tìm lắm”.
Hành trình phi thường vượt khổ ải của Tuyết “ớt tiêu”
Năm 2019, Tuyết ra Đà Nẵng tập luyện, bắt đầu hành trình mới của cuộc đời. Ấy vậy, tập được thời gian ngắn, dịch COVID-19 bùng phát, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, tập luyện. Cả năm 2021, Tuyết cùng các bạn không có giải, chỉ ở trung tâm và không ra ngoài.
Điều này tạo tâm lý ức chế đến các VĐV. Khó chồng khó. Đâu đó, tâm lý bị dao động nhưng với Tuyết “tôi không bao giờ nản chí mà luôn cố gắng vì sau lưng là gia đình”.
Cô có khả năng hồi phục rất tốt sau khi về đích.
Trước đó, tháng 10/2021, Tuyết tham gia thi đấu cự ly 5km ở giải các lứa tuổi trẻ toàn quốc tại Tây Ninh. Cô vẫn còn bị ảnh hưởng bởi chấn thương song nghị lực phi thường giúp cô gái sinh năm 2004 vượt qua và giành tấm HCĐ.
Đó là cơ cở để HLV Tuấn Anh có những đánh giá, xác định hướng đi mới. Ông cho biết: "Đầu năm 2022, chúng tôi tính toán lại vì Tuyết nhỏ, nên cạnh tranh 5km rất khó và định hướng lên 10km cũng như cự ly marathon".
Cũng trong năm này, vào tháng 3, Tuyết có lần đầu tiên dự tranh 21km giải VĐQG marathon và cự ly dài báo Tiền Phong tại Côn Đảo. Cô về nhì, chỉ thua sát nút Phạm Thị Hồng Lệ (1:22.43 so với 1:22.40). Đến tháng 8, Tuyết đoạt hai HCV cự ly 5km và 10km ở giải vô địch trẻ quốc gia. Có những thành tích ổn định ở các cự ly dài, ông Tuấn Anh điều chỉnh để Tuyết đến với marathon.
Tháng 10, cô thực sự bắt đầu tập luyện cho nội dung khắc nghiệt thì chỉ hai tháng sau, Tuyết ẵm HCV ở Đại hội Thể thao toàn quốc. “Tôi chỉ kỳ vọng cháu đoạt HCV chứ không nghĩ lại phá cả kỷ lục”, ông Tuấn Anh nói.
Phía sau những thành tích của Tuyết là HLV Nguyễn Tuấn Anh.
Từ đó, Tuyết chuẩn bị kỹ lưỡng cho SEA Games 32 tại Campuchia vào tháng 5/2023. Ở đường chạy hoàn toàn mới, khí hậu khắc nghiệt song Tuyết vẫn lì lợm để đoạt HCB. “Tuyết thực hiện đúng chiến thuật. 30km đầu bị bỏ nhưng 12km sau bám lên, giật với tốc độ căng.
Mình thua là điều tất yếu, vì mới tập, nền tập, sự chịu đựng, tích lũy chưa đủ. Tuy vậy, Tuyết có tim mạch tốt, về đích không xỉu, VĐV Indonesia về nhất phải thở ôxy. Mục tiêu là chuẩn bị SEA Games 2025 tại Thái Lan, lúc đó chín rồi, nền vững sẽ tự tin hơn”, ông Tuấn Anh phân tích.
Chỉ trong thời gian ngắn, “ớt tiêu” Lê Thị Tuyết có sự bứt phá, phát triển vượt bậc. Nó không chỉ đến từ tố chất, mà còn từ ý chí, nghị lực cùng cách tập luyện khoa học. Ông Tuấn Anh cho hay: “Tuyết có sức bền tốt, tuân thủ yêu cầu HLV, từ sinh hoạt đến ăn uống, có tâm lý thi đấu mạnh mẽ, tự tin, tập thế nào là chạy thế đó. Không như người khác vào nhìn đối thủ, sợ không dám vượt".
Ông Tuấn Anh cho rằng, một VĐV chạy dài tốt thì chỉ cần quan sát độ thả lỏng, phân phối sức, cảm giác đều, mạnh dạn đi, sắc mặt, hơi thở, quyết định bứt phá dứt khoát, về đích hồi phục tốt, tỉnh táo. "Tuyết người thấp, lưng ngắn nhưng hông dẻo, bước chạy dài”, ông nói.
Cô gái nhỏ nhắn này trải qua lịch tập cực kỳ gian khổ. Theo đó, cô phải tập cả tuần. Thứ 2, 7 và chủ nhật mỗi ngày tập 1 buổi còn 4 ngày khác tập ngày 2 buổi. Cường độ tập tùy vào từng buổi khác nhau.
Những buổi tập của cô thường diễn ra lúc 4h sáng.
Ông Tuấn Anh xây dựng kế hoạch tập luyện theo tuần. Do đặc thù của marathon nên các buổi tập sáng diễn ra lúc 4h. “Trung bình mỗi tuần, Tuyết chạy khoảng 140-160km. Tuần nhẹ thì 75-80km, tuần nặng có thể lên đến 220km”. Các buổi tập diễn ra ở đường biển Nguyễn Tất Thành và phải tập dưới lòng đường nên tiềm ẩn nhiều rủi ro.
“Người dân ở đây cũng quen rồi, với lại, các buổi tập cùng hướng di chuyển với phương tiện giao thông, luôn có người chạy xe máy theo để đảm bảo an toàn”, ông Tuấn Anh chia sẻ.
Tuyết còn tuân thủ chế độ ăn uống nghiêm ngặt. Một ngày, cô ăn 6 bữa. Trước khi đi tập 45 phút ăn một bữa, có thể là lương khô, chuối, bánh ngọt và một gói gen. 7-8h giờ sáng và giờ trưa ăn theo chế độ của trung tâm. Trước khi buổi chiều tập cũng ăn như trước buổi tập sáng; rồi đến cơm chiều và từ 8-9h tối ăn bữa thứ 6.
Ông Tuấn Anh cho biết: “Về cơ bản, dinh dưỡng đối với VĐV như Tuyết cần hạn chế thức ăn mỡ, khó tiêu, sử dụng cân đối tỷ lệ động vật và thực vật là 1-1. Ví dụ 1kg đạm thịt nạc thì cũng sử dụng đạm thực vật ở đậu ván. Đặc biệt Vitamin và khoáng chất rất cần thiết.
Chúng tôi xây dựng chế độ ăn cho hợp lý. Gần đến ngày thi đấu, chế độ ăn giảm lại, ưu tiên tinh bột nhiều, không ăn những chất khó tiêu. Khi nào thấy đói thì bù ngay, chẳng hạn như miếng bánh". Một ngày khoảng 500-600.000/ngày, chưa kể mua đường điện giải.
Một bữa ăn của Lê Thị Tuyết với đầy đủ chất dinh dưỡng ở Trung tâm Huấn luyện Thể thao Quốc gia Đà Nẵng.
Ngoài ra, ngủ cũng là yếu tố hết sức quan trọng. Thời gian ngủ phải nhiều để nạp năng lượng vì ngủ mới hấp thu.
“HLV chỉ là người chỉ dẫn, VĐV cần đam mê, có động lực, tuân thủ các yêu cầu của BHL. Đó là sự kết hợp hợp lý mới thành công. Tuyết đáp ứng hết mọi yếu tố. Cô có tố chất về sức bền, tim mạch, khả năng trao đổi chất, ý chí, nghị lực và huấn luyện khoa học. Kể cả khi đi ngủ, cháu luôn tắt hết điện thoại”, HLV Tuấn Anh đúc kết về dị nhân marathon Lê Thị Tuyết.
Cột mốc và thành tích đáng nhớ của “ớt tiêu” Lê Thị Tuyết
Tháng 9/2018: Triệu tập lên đội điền kinh của tỉnh Phú Yên
5/2019: HCV 3.000m và HCB 1.500m giải các lứa tuổi trẻ toàn quốc
1/8/2019: Triệu tập lên tuyển điền kinh trẻ quốc gia
3/2022: HCB Vô địch quốc gia Marathon và cự ly dài BTP lần thứ 62 tại Côn Đảo - Bà Rịa Vũng Tàu
8/2022: Hai HCV điền kinh trẻ quốc gia 5.000 và 10.000m
10/2022: Lên đội tuyển điền kinh quốc gia
12/2022: HCV, phá kỷ lục marathon Đại hội Thể thao toàn quốc 2022 với thông số 2:47.03
3/2023: HCV Marathon (42.195km) 2:54.52 giải Vô địch quốc gia Marathon và cự ly dài BTP lần thứ 63 tại Lai Châu
5/2023: HCB Marathon (42.195km) 2:49.21 tại Sea Games 32 (Siem Reap - Campuchia)
8/2023: Hai HCV giải vô địch điền kinh trẻ quốc gia ở cự ly 5.000 và 10.000m
Lê Thị Tuyết được nhắm đến cho tấm HCV SEA Games năm 2025.
